ESKI İPEK HAN

Hakkında

İvaz Paşa Camisi’nin yanında olup, Bursa’nın en büyük hanlarındandır. Arabacılar, Sultan ve Eski İpek Han olarak da isimlendirilen hanı, Çelebi Sultan Mehmet Mimar İvaz Paşa’ya, Yeşil Külliyesi’ne gelir sağlamak amacı ile yaptırmıştır. 

Yontma taş ve tek sıra tuğladan inşa edilen ve kaynaklardan bu hanın avlu etrafında iki katlı olup, alt katında otuz dokuz, üst katında da kırk iki odası olduğu öğrenilmektedir. Son yıllarda yapılan restorasyonlar sırasında han ilk yapımından oldukça uzaklaşmış, yalnızca batı bölümü ayakta kalabilmiştir. Yine kaynaklardan öğrenildiğine göre avlu ortasında 12 köşeli, kaba yontma taş ve tuğladan yapılmış bir mescit bulunuyordu. 

Altta 2 metre kesme taş, üst tarafı ise tümüyle tuğladır. Bu yönüyle de diğer hanlara benzemez. Hanın zemin katında otuz dokuz, üst katta da kırk iki oda vardır.

Han, ilk zamanlarda ipekçilerin toplandığı yer olduğu için İpek Hanı olarak anılmıştır. Ancak XIX. yüzyıldan son yıllara kadar faytoncuların ve otomobil tamircilerinin toplandıkları yer olduğu için Arabacılar Hanı olarak da anılmıştır.

 1557, 1632, 1742 ve 1775 yılları ile, yakın zamanlarda yapılan onarımlar ile büyük ölçüde yenilenmiştir. Maksem’den Şehreküstü’ne inen Mecidiye Caddesinin açılması sırasında hanın bir bölümü yıkılmıştı. 1958 yangınından sonra han tekrar aslına uygun olarak onarılmıştır. Hanın sadece batı bölümü özgün olup, diğer bölümleri yenidir. Avlunun ortasında da on iki köşeli şadırvanlı bir mescit vardı. Ancak bugün sadece yeni yapılmış bir şadırvan vardır. Bahçesinde yaşlı olmayan bazı çınar ağacı vardır. Hanın orijinal batı revaklarında görülen tuğla süslemeler, Bursa’nın hiçbir hanında görülmez ve çok hoştur. Hanın tek girişi doğudandır. Bir de güneydoğu köşesinden, olasılıkla sonradan yapılmış bir giriş vardır. 1970’li yıllara kadar hanın büyük bölümü kullanılmazken, daha sonraki yıllarda başta tekstil olmak üzere çok sayıda ticarethane açılarak faal duruma gelmiştir. Hanın batısındaki ve kuzeyindeki dükkânların çoğu kapı açarak yapının özgünlüğünü bozmuştur.

Raif Kaplanoğlu

 

Eski İpek Handa 94 adet dükkan bulunmaktadır, bu dükkanların geneli Ev Tekstili üzerine satış yapmaktadır.