BURSA'DA TARIHI YAPILAR | KÖPRÜLER

IRGANDI KÖPRÜSÜ

          Irgandi Köprüsü Osmangazi ile Yıldırım ilçelerini birbirinden ayıran Gökdere üzerinde bulunmaktadır. Irgandı köprüsü, Floransa, Venedik ve Bulgaristan’ın Lofça kentinde benzerleri olan çarşı köprülerindendir. 
Bu köprü 1442 yılında Pir Ali oğlu Tüccar Muslihiddin tarafından Mimar Abdullah oğlu Timurtaş’a yaptırılmıştır. Eski kaynaklardan öğrenildiğine göre bu köprüde 31 dükkan, bir mescit ve iki de ahır bulunuyordu. Köprünün uzunluğu konusunda kaynaklar birbirini tutmayan bilgiler vermektedirler. Buna göre uzunluğu 45 ile 300 m. arasında değişmektedir. Ancak, çevresindeki yapılanmalar, köprünün iki yamacındaki eğimin armasından ötürü vadi daralmış ve bu yüzden de köprünün boyu kısaltılmıştır. 

          1854 depreminde büyük zarar görmüş ve Bursa’nın işgali sırasında Yunanlılar buradan çekilirken köprü kemerini bombalamışlardır. Bundan sonra 1949 yılında köprü yeniden yapılmış ve 60 cm. daha yükseltilmiştir. Köprünün Yıldırım ilçesi tarafı Osmangazi ilçesindeki tarafına göre 120 cm. daha yüksektir. Günümüzde köprünün ana tonozu betonarme olup, her iki yanına da taş kemerler yapılmıştır. Köprünün cephesinde dikkati çeken bir özellik de mazgal deliklerinin yerleri bozulmuştur. Köprü hücrelerine tonozlu mekanların üzengi taşlarına kadar taş olan köprü, üzengiden sonra tuğla ile yapılmıştır. 
         
         XVII.yüzyılda Bursa’ya gelen Evliya Çelebi bu köprünün mimarisi ile onunla ilgili öyküleri anlatmaktadır. “Evsaf-ı cisr-i Irgandi. Bursa’nın bir çarşısı da Gökdere’deki Irgandi Köprüsü üzerindedir ki, yemin ve yesar ikiyüz kadar hallac dükkanlarıdır. Hücrelerinin pencereleri zir-ü paylerinden cereyan eden Gökdere’ye nâzırdır. Ve bu cisr dükkânlarının üzeri cümle tonoz kemerler ile mebni olub kurşun ile mesturdur. Bu cisrin iki başında kal’a kapuları gibi temiz kapılar üzere mazgal delikleri vardır. Cizrin bir tarafı boştur. Han gibi misafirhane olup at bağlanır”. 

ABDAL KÖPRÜSÜ

        Abdal Köprüsü, Acemler ve Hürriyet Mahalleleri arasında Bursa, Mudanya yolunda, Nilüfer Çayı’nın üzerindedir. Köprüyü Abdal Çelebi isimli bir tüccar 1669 yılında yaptırmıştır. Bursa Salnamelerine göre (1906) 12 gözlü olan bu köprünün iki ucu toprak altında kalmıştır. Köprü 64 m. uzunluğunda, 4.75 m. genişliğindedir. Orta kısım yol seviyesinden biraz daha yüksekte ve sivri kemerlidir. 

       Köfeki taşından yapılan köprünün kuzey tarafında bir mihrap nişi, ayakları üzerinde de selyaranlar bulunmaktadır. Bu köprü 1971 yılında Karayolları tarafından onarılmıştır.


"Tüccarlardan işi iyi giden çok zengin olabiliyordu. Onlardan biri de babadan tüccar olan Abdal Çelebi idi. Babasının ticaret işlerini devam ettirdi. Şeker Hoca Mescidi'nin yanına yaptırdığı geniş bir konakta oturan; ileri gelenlerin, gelen geçenin evine uğradığı, konduğu misafirperver bir insan olarak nam yaptı. Niyazi Mısrî'ye sahip çıkanlardandı. Mallarının Mudanya üzerinden İstanbul'a naklinde yaşadığı zorluklar sebebiyle, Bursa'ya kervan yürüyüşü ile iki saatlik mesafedeki Nilüfer Çayı üstüne bir taş köprü yaptırmaya karar verdi.
Bursa kadısı Avni Mehmed Efendi'den icazet (uygunluk) belgesi alarak 1664 yılında başlayıp 1666 da bitirdikleri ve halkın yaptıranın adından dolayı, "Abdal Köprüsü" dediği köprüyü inşa ettirdi. Suyun gelişine göre ayaklara üçgen prizma, gidişine de destek payanda koydurdu. Orta kısım başlangıçlardan 75 santim yüksek korkuluklu; on bir gözlü, kesme taştan, sağlam, o zamanın Bursa'sına has çok güzel bir köprü oldu. 1978 yılına kadar arabalar kullandı. O yıldan sonra, yanına yapılan yeni köprüden işlemeye başladı araçlar. Hürriyet Mahallesi'ne giderken yol üstündedir."
Dr.Nazım İntepe Beyefendinin Dibace isimli eserinden

MİHRAPLI KÖPRÜ

       Bursa-Karacabey yolu üzerinde, Nilüfer Nehri’nin kollarından biri üzerindeki bu köprüyü Çelebi Sultan Mehmet’in kızı Selçuk Hatun yaptırmıştır. 

       Köprünün iki kitabesi bulunmaktadır. Bunlardan birine göre 1465 yılında yaptırılmıştır. Diğer kitabede köprünün iki büyük gözü arasına tarihi ve yaptıranın isimleri yazılmıştır. Kitabeleri Şair Cemali yazmıştır. Bugün bu kitabeler Bursa Türk ve İslam Eserleri Müzesi’ndedir.